Allah’tan Başkalarını Rabler Edinenler

Abdullah Yıldız - Yeni Akit

“Aşır Aşır Kur’ân” derslerimiz sürüyor. Konumuz TevhidveÅžirk. Tevbe/31. âyetteyiz: 

“Onlar, Allah’ı bırakıp hahamlarını ve rahiplerini rabler edindiler ve Meryem oÄŸlu Mesih’i de... Oysa onlar, tek olan bir ilâha ibadet etmekten baÅŸkasıyla emrolunmadılar. O’ndan baÅŸka ilah yoktur. O, bunların ÅŸirk koÅŸtuklarından yücedir.”

Elmalılı M. Hamdi Yazır der ki: Yahudiler hahamlarını, Hıristiyanlar da rahiplerini kendilerine rab edindiler. Allah’ın emrine, hakkın hükmüne deÄŸil, onların hükümlerine, onların iradelerine tabi oldular. Onlara Allah’a tapar gibi taptılar, hatta Allah’ı bırakıp onlara taptılar, Allah’ın emirlerini bırakıp, açıkça Allah’ın emirlerine ters düşen keyfî arzularına itaat ettiler. Allah’ın haram kıldığı ÅŸeyleri onların emriyle helâl gördüler. Allah’ın “yapmayın” dediÄŸi ÅŸeyleri yaptılar, “yapın” dediklerini de yapmadılar. Allah’ın emir ve yasaklarını deÄŸil de onların emir ve yasaklarını dinlediler. Onlara, Allah’ın emirlerini uygulayan, O’nun dininin hükümlerini anlayıp anlatan kimseler gözüyle deÄŸil de, dinde sanki Allah gibi hükümler vermeye ve kurallar koymaya yetkiliimiÅŸler gibi baktılar. DoÄŸrudan doÄŸruya kendi yanlarından ÅŸeriat vaz‘ etmeye, dini hükümler koymaya hakları varmış, sanki birer müdebbir rabmış gibi baktılar. Onların iradelerine, heva ve heveslerine uydular. 

Bu ayetin manası hakkında Hatim Tâî›nin oÄŸlu Adiy demiÅŸtir ki:

“Rasulüllah’a geldim, boynumda altından bir haç vardı (Adiy henüz Müslüman olmamıştı ve Hıristiyandı). Rasulüllah Berâe (Tevbe) suresini okuyordu…

“Allah’tan baÅŸka hahamlarını ve rahiplerini rab edindiler…” ayetine geldi. Ben: 

-“Ya Rasulallah! Onlara ibadet etmezler”, dedim. Rasulüllah buyurdu: 

-”Allah’ın helal kıldığına haram derler, siz de haram tanımaz mıydınız? Allah’ın haram kıldığına helâl derler, siz de helâl saymaz mıydınız?” Ben: 

-”Evet” dedim. 

-”Ä°ÅŸte bu onlara ibadettir” buyurdu. (…) 

Bu rivayetler gösterir ki, birini rab edinmiÅŸ olmak için behemahal ona “rab” adını verek ÅŸart deÄŸildir. Allah’ın emrine uygun olup olmadığına bakmaksızın onun emrine uymak ve özellikle de dinin hükümlerine ait olan hususlarda onukural koymaya yetkili sanıp ne söylerse, ne emrederse doÄŸru farz etmek, ona uyduÄŸu zaman Allah’ın emrine ters düşeceÄŸini düşünmeden hareket etmek, onun emirlerini taparcasına yerine getirmek onu rab edinmek ve ona tapmakdemektir (Hak Dini Kur’ân Dili).

Müfessir Mevdûdî’ye göre bu hadis-i ÅŸerif, Allah’ın kitabına yetki tanımaksızın helal ve haramın sınırlarını belirleme yetkisini kendisinde görenlerin nefislerini ilah ve rab ittihaz ettiklerini ve onlara kanun koyma yetkisi tanıyanların da onları rabler edindiklerini gösterir (Tefhimü’l-Kur’ân).

Şehid Seyyid Kutub ise, bu âyetten anlaşılması gerekenleri şöyle sıralar:

- Ä°badet; yasal hükümlerde Kur’an ayetlerine ve Peygamberimizin bu ayetlere iliÅŸkin açıklamalarına uymak demektir. Yahudiler ile Hıristiyanlar, hahamları ile rahiplerinin ilah olduklarına inanmak, onlara ibadet amaçlı hareketler sunmakanlamında din adamlarını ilah edinmiÅŸ deÄŸillerdi. Buna raÄŸmen Allah, bu ayette onların müşrik olduklarına, bir sonraki ayette de kâfir olduklarına hükmetti. Bu hükmün tek gerekçesi, onların din adamlarını yasa koyma mercii kabul etmeleri, koydukları yasalara uymaları, boyun eÄŸmeleridir. Ä°lahi hükmün tek sebebi budur. Ayrıca, inançta ve ibadetlerde Allah’tan baÅŸkasını ilah edinmiÅŸ olmak ÅŸart deÄŸildir. Sırf bu tutum, sahibini Allah’a ortak koÅŸmuÅŸ duruma düşürür; sırf bu sapıklık, sahibini müminler safından çıkarıp, kâfirler safına katmak için yeter.

- Bu ayet hahamlarına yasa koyma yetkisi tanıyan, onlarca konmuÅŸ yasalara uyan ve itaat eden Yahudiler ile Hz. Ä°sa’ya ilâhlık yakıştıran ve ona ibadet amaçlı davranışlar sunan Hıristiyanları aynı derecede müşrik sayıyor... Yani her iki tutum da sahiplerini Allah’a ortak koÅŸmuÅŸ konuma sokuyor.

- Ä°nsanın Allah›a ortak koÅŸan bir müşrik sayılması için yasa koyma yetkisini Allah dışındaki bir mercie, meselâ kullara tanıması yeterlidir. Bu sapıklığın yanısıra sözkonusu kulun ya da kulların ilah olduÄŸuna inanması, onu ya da onlara ibadet amaçlı hareketler sunması ÅŸart deÄŸildir.” (Fî Zılâli’l-Kur’ân)

Âyet-i kerimenin dipdirimesajınıgünümüze ve gündemimize taşımak ise hepimize düşüyor…